اقتصاد ملی: صنعت پتروشیمی از صنایع مادر و اشتغال‌زا که دارای اهمیت فراوانی در صنایع بالادست و پایین‌دست می‌باشد. اهمیت این صنعت و چالش‌ها و مشکلات پیش‌روی آن نیازمند تدبیر و مدیریت برنامه‌ریزی است که تا بتواند مثمرثمر در اقتصاد و ارزآوری برای کشور باشد.
به گزارش اقتصاد ملی: به نقل از رصد بورس، صنایع پتروشیمی، بخشی از صنایع شیمیایی است که فراوردههای شیمیایی را از مواد خام حاصل از نفت یا گاز طبیعی تولید می‌کند. هم‌اکنون محصولات پتروشیمی ایران به 60 کشور مختلف صادر می‌شوند؛ به گونه‌ای که شبه قاره هند 13 درصد، آسیای جنوب شرقی 23 درصد، چین 22 درصد، خاور دور 18 درصد، کشورهای اروپایی 5 درصد و خاورمیانه 19 درصد از سهم صادرات ایران را به خود اختصاص داده‌اند.
پتروشیمی یا نفت‌شیمی شاخه‌ای از دانش شیمی است که تبدیل نفت خام و گاز طبیعی را به فراوردههای مصرفی مورد مطالعه قرار می‌دهد. پتروشیمی، زیربنای صنایعی با همین نام است.
تا پیش از وارد شدن نفت به مفهوم امروزی در زندگی انسان، مواد شیمیایی مورد نیاز، بر اثر تغییر و تبدیل صنایع گیاهی و جانوری به‌دست می‌آمد. اما در اوایل قرن بیستم نفت خام و گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه برای تهیه بسیاری از ترکیبات مورد نیاز انسان، اهمیت حیاتی و روزافزونی پیدا کرده‌است. برخی از ترکیبات شیمیایی ساخته‌شده از نفت و گاز از سایر سوخت‌های فسیلی مانند زغال سنگ یا منابع تجدیدپذیر مانند ذرت، میوه خرما یا نیشکر نیز به‌دست می‌آیند.
صنعت پتروشیمی از صنایع مادر و اشتغال‌زاست که به عنوان تغذیه کننده سایر بخش‌‌های صنعت می‌‌تواند به عنوان موتور حرکت اقتصاد کشورهای در حال توسعه نقش اساسی ایفا کند. اکنون تولیدکنندگان عمده پتروشیمی، آمریکا، کشورهای اروپایی و عربستان صعودی هستند.
گفته میشود، مسائل زیست محیطی باعث شده کشورهای اروپایی بسیاری از کارخانجات تولید محصولات پتروشیمی را به کشورهای جهان سوم منتقل کنند و یا دیگر برنامه‌‌ای برای افزایش ظرفیت نداشته باشند. در نتیجه انتظار می‌‌رود در آینده کشورهایی همچون عربستان، ونزوئلا، ایران و کشورهای خاورمیانه تولید کننده عمده مواد پتروشیمی باشند.
در 10 سال گذشته عمده مواد پتروشیمی از نفت تولید می‌‌شد؛ اما امروزه فناوری تولید مواد پتروشیمی از گاز در بیش از 70 درصد موارد در سطح تولید انبوه وجود دارد. تغییر فناوری و تولید مواد پتروشیمی از گاز به جای نفت خام، موقعیت بی‌‌نظیری برای ایران ایجاد کرده است.
شاید مهمترین نکته در این صنعت، بحث تامین مواد اولیه است که مواد اولیه عمده این شرکتها نفت و فرآورده‌‌های نفتی، گاز و مواد اولیه‌‌ای مانند هیدروژن است و رابطه تنگاتنگی با قیمت‌‌های جهانی دارند و تامین این مواد با قیمت‌‌های مناسب و به موقع بسیار اهمیت دارد.
مواد اولیه ارزان که عمدتا از محصولات جانبی حاصل از استخراج نفت خام همچون میعانات گازی، فراوردههای پالایشی همچون نفتا و گاز طبیعی و اتان استحصالی از آن تامین میشود، می‌‌تواند عامل مهمی برای افزایش محصولات صنایع انرژی بر از قبیل پتروشیمی و فولاد باشد و به عبارت دیگر در حوزه پتروشیمی ارزش افزوده صنایع پایین دستی را افزایش دهد.
صنعت پتروشیمی ایران با در اختیار داشتن مزیت‌هایی چون خوراک فراوان، نیروی انسانی جوان و متخصص و دسترسی کشور به آب‌های آزاد، از موقعیت منحصر بفرد جهانی برخوردار است. امکانات دیگر در دسترس صنعت پتروشیمی ایران که سایر رقبا در منطقه از آن برخوردار نیستند عبارتند از سواحل طولانی آب‌های خلیج فارس و دریای عمان از لحاظ صادرات محصولات و واردات تجهیزات و تامین آب مورد نیاز تاسیسات پتروشیمی.
با توجه به مصرف غیر معمول گاز در ایران به ویژه در فصل سرما، ریسک توقف فعالیت آن دسته از واحدهایی که از گاز طبیعی استفاده می‌کنند، بیشتر است. نکته مهم در این صنعت تبعیت قیمت‌ها از نظام قیمت‌گذاری دولتی است و بحث خارج شدن از سبد حمایتی موضوعی است که کارشناسان این امر معتقدند باعث پیشرفت‌هایی در این صنعت می شود.
مشکلات موجود در رابطه با محدودیت‌های خرید و استفاده از برندهای مناسب و امکان افزایش ظرفیت و کیفیت محصولات، محدودیت‌های موجود برای راه اندازی پروژه‌ها با استفاده از انواع مشارکت مالی و جذب سرمایه گذاری‌‌های خارجی، میزان اختیار و امکانات رقابتی شرکت‌های پتروشیمی جهت صادرات مستقیم محصولات بدون الزام به هماهنگی با شرکت‌های بازرگانی پتروشیمی و همچنین مسئله بازاریابی و ایجاد یک بازرگانی فعال و کارآمد تا از این طریق بتوانند تولید خود را وارد بازار بین‌المللی کرده و درآمدهای ارزی خود را افزایش دهند از جمله چالش‌های موجود بر سر راه صنعت پتروشیمی و این شرکتها هستند.
همچنین باید توجه داشت مشخص بودن قیمت خوراک و اطمینان از تأمین کمی و کیفی آن در طولانی مدت در جذب سرمایه‌‌گذاری در صنعت پتروشیمی نقش مهمی دارد و شرکت ملی صنایع پتروشیمی باید به عنوان یک تنظیم گر چابک در این صنعت عملکرد مناسب تری ارائه دهد.
از جمله مشكلات موجود در مورد عرضه محصولات پتروشيمي، تركيب محصولاتي است كه عرضه مي شود، زيرا ظرفيت بازار داخلي براي كالاهايي كه عرضه مي شوند، بسيار پايين و اين در حالي است كه كارشناسان و مسئـولان ايـن صنعـت معتقـدنـد خـام فـروشـي و صادرات محصولات پتروشيمي، كشور را از ارزش افزوده و اشتغال بسيار زيادي محروم مي كند.
كشورهاي پيشرو در عرصه توليدات مواد پتروشيمي و شيميايي با ارزش نظير آلمان با وجود دوري از مواد اوليه ارزان توانسته اند با توسعه نظام‌مند صنايع پايين دستي پتروشيمي در قالب پارك هاي صنعتي پتروشيمي و شيميايي و ايجاد بنگاه هاي كوچك و متوسط پتروشيمي دانش بنيان، زمينه توليد محصولات باارزش، نوآوري و توليد محصولات جديد، كارآفريني و ايجاد شغل هاي پايدار، مديريت و كاهش هزينه توليد و در نهايت كسب حداكثر ارزش افزوده از مواد خام پتروشيمي را فراهم كنند و از اين رهگذر به يكي از اصلي ترين توليدكنندگان مواد پليمري و پتروشيمي جهان تبديل شوند و باز هم تاكيد مي شود كه اين كشورها حداقل مزيت را در مورد خوراك و مواد اوليه داشته اند.
سرمایه‌‌گذاری در صنعت بالادست پتروشیمی در حجم و اندازه‌‌های بالایی انجام میشود و براساس قاعده به منظور تأمین مالی هر پروژه، ریسک‌‌های پروژه ارزیابی میشود. بنابراین سرمایه‌‌گذاری خارجی برای اطمینان نیازمند تضامینی است که باید سازوکارهای آن با توجه به خصوصی‌‌سازی در صنعت پتروشیمی کشور مدنظر قرار گیرد.
در داخـل كـشـور وضـع عـرضـه محصولات پتروشيمي در بازار و حفظ حلقه هاي انتهاي زنجيره ارزش محصولات پتروشيمي به عنوان اشتغال زا ترين بخش اين زنجيره، بايد از مهم ترين موضوع هاي صنعت پتروشيمي در شرايط كنوني باشد كه به يقين بر آينده اين صنعت هم تأثير قابل اعتنايي خواهد داشت.
پتروشیمی یا نفت‌شیمی شاخه‌ای از دانش شیمی است که تبدیل نفت خام و گاز طبیعی را به فراوردههای مصرفی مورد مطالعه قرار می‌دهد. پتروشیمی، زیربنای صنایعی با همین نام است.
تا پیش از وارد شدن نفت به مفهوم امروزی در زندگی انسان، مواد شیمیایی مورد نیاز، بر اثر تغییر و تبدیل صنایع گیاهی و جانوری به‌دست می‌آمد. اما در اوایل قرن بیستم نفت خام و گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه برای تهیه بسیاری از ترکیبات مورد نیاز انسان، اهمیت حیاتی و روزافزونی پیدا کرده‌است. برخی از ترکیبات شیمیایی ساخته‌شده از نفت و گاز از سایر سوخت‌های فسیلی مانند زغال سنگ یا منابع تجدیدپذیر مانند ذرت، میوه خرما یا نیشکر نیز به‌دست می‌آیند.
صنعت پتروشیمی از صنایع مادر و اشتغال‌زاست که به عنوان تغذیه کننده سایر بخش‌‌های صنعت می‌‌تواند به عنوان موتور حرکت اقتصاد کشورهای در حال توسعه نقش اساسی ایفا کند. اکنون تولیدکنندگان عمده پتروشیمی، آمریکا، کشورهای اروپایی و عربستان صعودی هستند.
گفته میشود، مسائل زیست محیطی باعث شده کشورهای اروپایی بسیاری از کارخانجات تولید محصولات پتروشیمی را به کشورهای جهان سوم منتقل کنند و یا دیگر برنامه‌‌ای برای افزایش ظرفیت نداشته باشند. در نتیجه انتظار می‌‌رود در آینده کشورهایی همچون عربستان، ونزوئلا، ایران و کشورهای خاورمیانه تولید کننده عمده مواد پتروشیمی باشند.
در 10 سال گذشته عمده مواد پتروشیمی از نفت تولید می‌‌شد؛ اما امروزه فناوری تولید مواد پتروشیمی از گاز در بیش از 70 درصد موارد در سطح تولید انبوه وجود دارد. تغییر فناوری و تولید مواد پتروشیمی از گاز به جای نفت خام، موقعیت بی‌‌نظیری برای ایران ایجاد کرده است.
شاید مهمترین نکته در این صنعت، بحث تامین مواد اولیه است که مواد اولیه عمده این شرکتها نفت و فرآورده‌‌های نفتی، گاز و مواد اولیه‌‌ای مانند هیدروژن است و رابطه تنگاتنگی با قیمت‌‌های جهانی دارند و تامین این مواد با قیمت‌‌های مناسب و به موقع بسیار اهمیت دارد.
مواد اولیه ارزان که عمدتا از محصولات جانبی حاصل از استخراج نفت خام همچون میعانات گازی، فراوردههای پالایشی همچون نفتا و گاز طبیعی و اتان استحصالی از آن تامین میشود، می‌‌تواند عامل مهمی برای افزایش محصولات صنایع انرژی بر از قبیل پتروشیمی و فولاد باشد و به عبارت دیگر در حوزه پتروشیمی ارزش افزوده صنایع پایین دستی را افزایش دهد.
صنعت پتروشیمی ایران با در اختیار داشتن مزیت‌هایی چون خوراک فراوان، نیروی انسانی جوان و متخصص و دسترسی کشور به آب‌های آزاد، از موقعیت منحصر بفرد جهانی برخوردار است. امکانات دیگر در دسترس صنعت پتروشیمی ایران که سایر رقبا در منطقه از آن برخوردار نیستند عبارتند از سواحل طولانی آب‌های خلیج فارس و دریای عمان از لحاظ صادرات محصولات و واردات تجهیزات و تامین آب مورد نیاز تاسیسات پتروشیمی.
با توجه به مصرف غیر معمول گاز در ایران به ویژه در فصل سرما، ریسک توقف فعالیت آن دسته از واحدهایی که از گاز طبیعی استفاده می‌کنند، بیشتر است. نکته مهم در این صنعت تبعیت قیمت‌ها از نظام قیمت‌گذاری دولتی است و بحث خارج شدن از سبد حمایتی موضوعی است که کارشناسان این امر معتقدند باعث پیشرفت‌هایی در این صنعت می شود.
مشکلات موجود در رابطه با محدودیت‌های خرید و استفاده از برندهای مناسب و امکان افزایش ظرفیت و کیفیت محصولات، محدودیت‌های موجود برای راه اندازی پروژه‌ها با استفاده از انواع مشارکت مالی و جذب سرمایه گذاری‌‌های خارجی، میزان اختیار و امکانات رقابتی شرکت‌های پتروشیمی جهت صادرات مستقیم محصولات بدون الزام به هماهنگی با شرکت‌های بازرگانی پتروشیمی و همچنین مسئله بازاریابی و ایجاد یک بازرگانی فعال و کارآمد تا از این طریق بتوانند تولید خود را وارد بازار بین‌المللی کرده و درآمدهای ارزی خود را افزایش دهند از جمله چالش‌های موجود بر سر راه صنعت پتروشیمی و این شرکتها هستند.
همچنین باید توجه داشت مشخص بودن قیمت خوراک و اطمینان از تأمین کمی و کیفی آن در طولانی مدت در جذب سرمایه‌‌گذاری در صنعت پتروشیمی نقش مهمی دارد و شرکت ملی صنایع پتروشیمی باید به عنوان یک تنظیم گر چابک در این صنعت عملکرد مناسب تری ارائه دهد.
از جمله مشكلات موجود در مورد عرضه محصولات پتروشيمي، تركيب محصولاتي است كه عرضه مي شود، زيرا ظرفيت بازار داخلي براي كالاهايي كه عرضه مي شوند، بسيار پايين و اين در حالي است كه كارشناسان و مسئـولان ايـن صنعـت معتقـدنـد خـام فـروشـي و صادرات محصولات پتروشيمي، كشور را از ارزش افزوده و اشتغال بسيار زيادي محروم مي كند.
كشورهاي پيشرو در عرصه توليدات مواد پتروشيمي و شيميايي با ارزش نظير آلمان با وجود دوري از مواد اوليه ارزان توانسته اند با توسعه نظام‌مند صنايع پايين دستي پتروشيمي در قالب پارك هاي صنعتي پتروشيمي و شيميايي و ايجاد بنگاه هاي كوچك و متوسط پتروشيمي دانش بنيان، زمينه توليد محصولات باارزش، نوآوري و توليد محصولات جديد، كارآفريني و ايجاد شغل هاي پايدار، مديريت و كاهش هزينه توليد و در نهايت كسب حداكثر ارزش افزوده از مواد خام پتروشيمي را فراهم كنند و از اين رهگذر به يكي از اصلي ترين توليدكنندگان مواد پليمري و پتروشيمي جهان تبديل شوند و باز هم تاكيد مي شود كه اين كشورها حداقل مزيت را در مورد خوراك و مواد اوليه داشته اند.
سرمایه‌‌گذاری در صنعت بالادست پتروشیمی در حجم و اندازه‌‌های بالایی انجام میشود و براساس قاعده به منظور تأمین مالی هر پروژه، ریسک‌‌های پروژه ارزیابی میشود. بنابراین سرمایه‌‌گذاری خارجی برای اطمینان نیازمند تضامینی است که باید سازوکارهای آن با توجه به خصوصی‌‌سازی در صنعت پتروشیمی کشور مدنظر قرار گیرد.
در داخـل كـشـور وضـع عـرضـه محصولات پتروشيمي در بازار و حفظ حلقه هاي انتهاي زنجيره ارزش محصولات پتروشيمي به عنوان اشتغال زا ترين بخش اين زنجيره، بايد از مهم ترين موضوع هاي صنعت پتروشيمي در شرايط كنوني باشد كه به يقين بر آينده اين صنعت هم تأثير قابل اعتنايي خواهد داشت.
0 دیدگاه